SITE MENU

ARCHEOLOGIA WOJSKOWA
Boguslaw Perzyk "Specjalne umundurowanie zimowe. Wehrmacht 1942/1943"

Kodowanie etykiet

Pierwsza linijka opisu na naklejce zawierała liczbę, rodzaj i typ nabojów. Druga - numer serii, rok scalenia i producenta nabojów. Trzecia dotyczyła ładunku miotającego - gatunek, producent, numer serii i rok produkcji. Czwarta opisywała łuskę - jej typ, materiał z którego została wykonana, producenta, numer serii i rok produkcji. (Uwaga: producent łusek wcale nie musiał być producentem nabojów, i odwrotnie). Piąta linijka dotyczyła pocisków, ewentualnie ich części. Ostatnia wskazywała typ producenta, numer serii i datę produkcji spłonek.

16 Pistolenpatronen 08 mE
1945 dou 10
Nz.Stb.P.n/A (0.8×0.8) - 1936 rdf 2
Pathr. (St)* lack. - 1945 dou.
Gesch. - 1944 dou
Zdh. 08 - 1942 faa 105

16 nabojów pistoletowych wz. 08 ze stalowym rdzeniem, produkcji dou. z 10 serii 1945 r.; etaborowanych nitrocelulozowym prochem pręcikowym nowego typu, o ziarnach 0.8×0.8 mm, produkcji Wasag Chemie Reinsdorf, z 2 serii 1936 r.; scalonych w łuskach stalowych, wzmacnianych, produkcji dou; z pociskami produkcji dou; naboje zaopatrzone są w spłonki Zdh wz. 08 produkcji faa, ze 105 serii 1942 r.

Przykłady oznaczeń na dnach łusek nabojów 9 mm Parabellum, produkcji z lat 1902-1945.

NABOJE PRODUKOWANE NA RYNEK CYWILNY: 1 - DWM Karlsruhe; 2 - DWM Berlin; 3 - RWS Stadein; 4 - G. Genschow u. Cie Durlach.

NABOJE WOJSKOWE Z OKRESU I WOJNY ŚWIATOWEJ: 5 - DWM Karlsruhe z sierpnia 1914 r.; 6 - DWM Karlsruhe z 1918 r., łuska z mosiądzu zubożonego o zawartości 67% miedzi; 7 - DWM Karlsruhe, łuska stalowa platerowana miedzią; 8 - Arsenał Dresden z maja 1914 roku, w układzie dla firm państwowych odwróconym o 180 stopni (także Dynamit AG Empelde - kod L); 9 - wczesna wersja oznaczeń nabojów produkcji G. Genschow u. Cie. Durlach; 10 - jak 9, lecz ostateczna wersja; 11 - Rheinmetall Sömerda z września 1917 r.; 12 - Oberschlesische Sprengstoffwerke Oberiazisk (Łaziska Górne) z czerwca 1918 r., okrąg oznacza łuskę z odzysku; 13 - łuska z arsenału w Spandau, używana trzy razy, o czym świadczą dwa znaki przeładowywania za ostatnim razem scalono ją z pociskiem O; 14 - Munitionswerken Schönebeck a.d. Elbe, marzec 1916 r.; 15 - Munitionsfabrik Kassel używał prawidłowo schematu dla wytwórni rządowych.

NABOJE PRODUKCJI MIĘDZYWOJENNEJ: 16 - Deutsche Werke AG (DWM Berlin) z października 1920 r.; 17 - naboje z pierwszej serii ostrej amunicji z Polte Magdeburg, scalane w łuskach oznaczonych w sposób nieschematyczny; 18 - w sierpniu 1924 r. powrót do znanych wzorców; 19 - w 1927 r. Polte wprowadziła nowy system oznaczeń, z numerem serii zamiast miesiąca produkcji łuski; 20 - niezidentyfikowana wytwórnia z lat 1924-26; 21 - Dynamit AG Empelde z pierwszej serii 1940 roku, z oznaczeniami z okresu kodów P, z małą gwiazdką; 22 - ta łuska z RWS Stadeln ma gwiazdę - znak materiałowy mosiądzu (72% Cu); 23 i 24 - łuski stalowe platerowane miedzią, z kodami P i kodom materiałowym; 25 - kod materiałowy i nowy kod literowy DWM Berlin; 26 - łuska stalowa platerowana miedzią bez kodu materiałowego.

NABOJE PRODUKOWANE NA EKSPORT: 27 - RWS Stadeln ze znakiem używanym na amunicji myśliwskiej i sportowej (Stadeln jest przedmieściem Norymbergi, stąd litera N); 28 - RWS Stadeln z 1939 r.; 29 - jak wcześniej ale z 1940 r. układ Polte i kropka zamiast gwiazdki; 30 - DWM Berlin.

NABOJE Z WYTWÓRNI ZDOBYCZNYCH. Austria: 31 - szósta seria 1940 r. z zakładów Hirtenbergera - prawie układ Polte; 32 - nabój w łusce - St* z 13 serii 1944 r. Czechosłowacja: 33 - Sellier i Bellot Povażska Bystrica, z gwiazdką o wąskich promieniach; 34 - z nowym kodem literowym zwraca uwagę bardzo wysoki jak na amunicję pistoletową numer serii; 35 - z serii produkowanej dla armii Państwa Słowackiego; 36 - filia SB we Vlasimiu, używająca kodu ak. Belgia: 37 - pierwsze serie naboi ze zdobycznej Fabrique Nationale w Herstal noszące oznaczenia w układzie 180 stopni; 38 i 39 - przyjęty później system pierwszowojenny, z różnymi układami znaków; 40 - od końca 1941 r. zapanował system Polte. Polska: 41 - początkowo składano naboje z polskich komponentów; 42 - pierwsze łuski z okupacyjnej produkcji z oznaczeniami będącymi mieszanką polskich i niemieckich; 43 - nadal cywilny znak Hasag-a, ale już bez sektorów; 44 - łuski mosiężne aż do przejścia całkowicie na stalowe, wykonywano z polskiego mosiądzu (67% Cu); 45 - uporządkowany system panujący od 1942 r.

ANOMALIA W OZNACZENIACH ŁUSEK Z WYTWÓRNI NIEMIECKICH: 46 - wprowadzenie nowych kodów literowych spowodowało pewne zamieszanie w zakładach T. Bergmanna w Berlinie; 47 - przemieszane oznaczenia na łusce produkcji zakładów w Salzwedel; 48 - brak znaku materiałowego na łusce z Geco; 49 - Haeronsarsonalet w Kopenhadze produkował łuski w odwróconym systemie 180 stopni; 50 - łuski E. Mahli z Pragi oznaczane były tylko kodem producenta.

ŁUSKI NABOJÓW SPECJALNYCH: 51 - nabój kontrolny z 1917 r.; 52 i 53 - dwa ze znanych oznaczeń na łuskach nabojów K-Patr.; 54 - Nahkampfpatrone w łusce E. Mahli; 55 - jak wcześniej lecz łuska Polte.

NABOJE SZKOLNE: 56 - typ I ze zbitą spłonką; 57 - typ III i IV z otworem na iglicę: 58 - typ VI (czerwony); 59 - nabój ślepy wykonany z łuski naboju 9×25 Mauser Export produkcji Hirtenbergera

Producenci i typy nabojów 9 mm Parabellum w czasie I wojny światowej

K - Kegelstumpfgeschoss, O - Ogivalgeschoss, cu - łuski stalowe, miedziowane

Producenci łusek 9 mm Parabellum w okresie "kodów P"

Rodzaje nabojów 9 mm Parabellum produkowanych w okresie kodów literowych, 1940-45

Dane w kratkach dotyczą kolejno łuski i pocisku.

ŁUSKA: # - mosiężna o zawartości 72% Cu; 67 - mosiężna o zawartości 67% Cu; cu - stalowa, miedziowana (bicia w tabeli poniżej); St - stalowa, lakierowana: St+ - stalowa, lakierowana o wzmocnionych ściankach; -St* - stalowa, lakierowana o wzmocnionych ściankach i jednym otworze zapałowym

POCISK: 08 - z ołowianym rdzeniem; mE - ze stalowym rdzeniem; SE - żeliwny; Ni - płaszcz niklowany z ołowianym rdzeniem; Np - z ołowianym rdzeniem, do broni wytłumionej; Ex - nabój szkolny odpowiedniego typu.

PRZYPISY: 1) w latach 1944 i 45 zaprzestano czernienia płaszczy pocisków mE; 2) pocisk ma czerniony płaszcz; 3) bicie w układzie 180 stopni; 4) bicie w układzie 120 stopni; 6) brak danych o typie pocisku, zachowały się jedynie łuski; 6) na nabojach brak daty produkcji

Kody materiałowe na łuskach miedziowanych

Kod cyfr rzymskich oznaczający dostawców stali na łuski, nie został dotąd ujawniony, podobnie jak symboli składu stali na łuski (cyfra arabska). Zakłady galwanizujące miedzią płaty stali na łuski; a - August d. Haer Metallwerke, Troisdorf; b - Sundwtger Mossingwerke Sundwig; f - Mansweld AG Kupfer- und Messingwerke, Hettstedt; g - Hirsch Kupfer- und Messingwerke. Finow

Leśne walki koło Kaługi, jesień 1942 roku. Szeregowy uzbrojony w pistolet P08 - broń do której pierwotnie opracowano amunicję 9×19 mm Parabellum (CAW)

Autor dziękuje za udostępnienie materiałów panom A. Bartosowi, J. Dąbrowskiemu, P. Krajewskiemu, W. Nowakowskiemu, J. Cyndeckiemu

(⇚ + ctrl) PREVIOUS PAGE ◄► NEXT PAGE (ctrl + ⇛)